Iedere dag opnieuw schrijven bewoners op de meest uiteenlopende plekken op de aardbol nieuwe ABCD-verhalen. In dorpen, wijken, buurten, straten en portieken bouwen ze dagelijks aan de kracht van hun gemeenschap. Dat doen deze buurtmakers op allerlei manieren, altijd gepassioneerd en zeer waarschijnlijk zonder ooit gehoord te hebben van Asset Based Community Development. Want daar staat de afkorting ABCD voor.

Lees hier over ABCD

#efd736

Het versterken van buurtcontacten en een fijne plek om te wonen is belangrijk voor het levensgeluk dat je als mens ervaart. Een sterke en fijne buurt kan overigens alleen van binnenuit ontstaan en standhouden, vanuit de mensen die er wonen. 

In dorpen, wijken, buurten en straten bouwen bewoners zelf dagelijks aan de kracht van hun gemeenschap. Bewoners doen dit op allerlei manieren, gepassioneerd en zeer waarschijnlijk zonder ooit gehoord te hebben van Asset Based Community Development. Want daar staat de afkorting ABCD voor. De gemeente Apeldoorn steunt daarom Buurt aan Zet, waarbij ABCD het uitgangspunt is. Hieronder kun je er meer over lezen.

ABCD als fundament voor community building

Asset Based Community Development biedt het fundament voor community building. Vertrekpunt is alles wat er al in een gemeenschap aanwezig is aan gaven, vaardigheden en passies. En culturele, historische, economische en fysieke bronnen en middelen. Community building verbindt dit op een zodanige manier dat mensen in een gemeenschap alles wat er aanwezig is zelf gaan ervaren en benutten. Voor hun buurt, in relatie tot elkaar én in relatie tot professionele organisaties. Asset Based Community Development is het proces dat mensen samen brengt om in hun buurt, wijk of dorp zelf en samen verandering teweeg te brengen. En dat zo de democratische kracht van een gemeenschap versterkt.

ABCD is geen project met een kop en een staart. Het is geen snelle interventie of een werkwijze waarmee je als bewoner of buurtwerker succes kunt boeken. Misschien is het wel het tegenovergestelde: het is het zichtbaar maken van een gemeenschap, het versterken en het onderhouden ervan. Permanent.

Werken vanuit ABCD vraagt wat van je, als bewoner of buurtwerker. Alles start met oprechte interesse in andere mensen en het vermogen om vanuit die interesse écht contact te kunnen en willen maken. Vanuit ABCD zet je koers richting duurzame verandering, mogelijk gemaakt en gedragen door versterkte buurtgemeenschappen. Onderweg maak je mooie momenten mee, vier je samen de buurt, maar moet je ook het nodige gedoe en ongemak ‘verduren’ om als groep te kunnen groeien.

ABCD is geen checklist of vaste, uitgekristalliseerde werkwijze. Maar dit betekent niet dat er geen houvast is. Bekijk hier ook de bouwstenen (fundament), ruggengraat (proces) en gangmakers (het doen).

Eind jaren tachtig trokken wetenschappers John McKnight en Jody Kretzmann door Noord-Amerika, waarbij ze honderden buurten in twintig steden aandeden. Met als doel bouwstenen van gezonde stadswijken te ontdekken en benoemen. 


In ruim vier jaar spraken McKnight, Kretzmann en hun teamleden duizenden bewoners. Veel van hen waren in de systeemwereld (ambtenaren, bestuursleden en politici) verworden tot een etiket en teruggebracht tot hun probleem. Ze waren geen vaders, moeders, dochters, zonen, bewoners of buurtgenoten, maar tienermoeders, werklozen of daklozen. Het onderzoeksteam redeneerde niet vanuit het etiket en stelde andere vragen dan die in de systeemwereld en voor onderzoekers gewoon waren. Het team wilde burgerschap en gemeenschappen begrijpen en haalde vanuit die ambitie ruim drieduizend verhalen op. Verhalen vanuit oprechte interesse voor de bewoners, hun buurt en de betekenis die ze aan hun buurt en buurtrelaties toekenden. Uit deze verhalen haalden McKnight en Kretzmann zes belangrijke bouwstenen die in veel verhalen terugkeerden: 

de middelen van openbare, particuliere en non-profit instellingen

Onderstaande punten vormen samen de ruggengraat van de ABCD-aanpak. Ze geven vorm, houvast en een denkkader om met ABCD van start te gaan. 

Samen met je buren heb je veel te bieden aan talenten, vaardigheden en passies. Maar als inwoners kun je ook veel bewerkstelligen, zelf of samen. ABCD gaat over bewoners die zich bewust zijn van wat er in hun buurt aanwezig is en dit samen, als collectief, kunnen inzetten om verandering te bewerkstelligen. Om in jouw eigen buurt voor elkaar te krijgen wat nodig is. Het is als gemeenschap handig om te weten waarover je beschikt. Pas dan weet je wat nog extra nodig is van buitenaf, bijvoorbeeld van professionele organisaties. Helpende vragen zijn bijvoorbeeld: Wat kunnen wij, als groep bewoners, het beste zelf en samen doen? Wat lukt prima, maar met een beetje hulp? Waar is professionele ondersteuning bij nodig? En ook: waar moeten professionele organisaties mee stoppen, omdat je het als gemeenschap minstens net zo goed zelf kan? Of het liever zelf probeert. Vanuit de antwoorden op die vragen zet je als gemeenschap de beweging richting verandering in. Maar dan wel met het stuur zelf in handen, vanuit de democratische doe-kracht van de gemeenschap.

ABCD gaat er vanuit dat ieder mens beschikt over unieke gaven, vaardigheden en passies. Als mensen elkaar ontmoeten vanuit oprechte interesse en de wil en overtuiging om deze gaven, vaardigheden en passies bij elkaar te willen zien en ontdekken, dan groeien en verdiepen ook relaties tussen mensen. En van daaruit kan van alles ontstaan. Als bewoner kom je in de benen omdat er iets met je gedeeld wordt. Omdat je je zorgen over iets maakt. Omdat je een klik met iemand hebt. Of omdat buurtgenoten ook iets doen. Vanuit relaties kunnen duurzame processen ontstaan. Daarom zijn pauzes, koffie drinken en de naborrel belangrijker bij vergaderingen dan de bijeenkomsten zelf. Daar gebeurt het. Altijd eerst vanuit het contact, vervolgens pas op inhoud.

ABCD focust op ‘what’s strong, not what’s wrong’. Dat betekent niet dat er geen oog is voor uitdagingen waarvoor ieder mens dagelijks gesteld wordt. Of voor collectieve problemen in een buurt. ABCD is het proces waarbinnen mensen samen doelbewust hun gemeenschap versterken door alles wat de gemeenschap te bieden heeft te herkennen en benutten. De grote en kleine uitdagingen van het alledaagse leven treed je vanuit gemeenschapskracht tegemoet. In iedere buurt en in iedere gemeenschap is namelijk van alles aanwezig om die uitdagingen duurzaam het hoofd te kunnen bieden. Talent, vaardigheden en passies van (groepen) bewoners, maar ook fysieke plekken in een buurt, de lokale economie met bedrijvigheid op iedere schaal en alles wat er aan cultuur in een buurt is aan verhalen, geschiedenis, identiteit en waarden.

Mensen ervaren samen het gevoel dat ze iets voor en met elkaar kunnen betekenen. Dat varieert van een dorp met sterke gemeenschapszin tot het niveau van een portiekflat. Deze verbinding tussen buurt- of straatgenoten, tussen dorpsgenoten en buren gaat niet over ‘dienstverlening’, maar over wat je van mens-tot-mens voor elkaar kunt doen en betekenen. En over wat je samen kunt bereiken. Daarbij is het belangrijk te onderkennen dat iedere buurt zijn eigen taal, cultuur, gebruiken, waarden en rituelen kent. Een gemeenschap kan niet zonder rituelen. Ze zijn de houvast in ons gemeenschapsleven; de blijmakers, de verwarmers, de moedgevers. De elastiekjes waarmee relaties en gemeenschappen bij elkaar worden gehouden.

Bij ABCD is iedereen welkom! Vanuit de overtuiging dat iedereen iets unieks heeft bij te dragen aan de gemeenschap. Mensen spelen verschillende rollen in buurten. Verbinders, community builders, informele leiders, ideeëndragers, gevers, meedoeners en passanten; samen maken ze de gemeenschap. Misschien kan jij je rol niet spelen zonder de ander. Samen bepaal je het zuurstofgehalte binnen een gemeenschap. Het is belangrijk om te herkennen op welke verschillende manieren mensen en groepen kunnen deelnemen aan het leven in de buurt. Dat maakt een wezenlijk verschil voor zowel individuen als de gemeenschap als geheel. Het verrijkt levens en gemeenschappen.

(uit het boek Altijd Nieuw Gedoe! Buurtmakers vanuit Asset Based Community Development op weg naar nieuwe democratie, Eelco Visser, 2021)

Bij ABCD praten we niet over een project. Het is namelijk nooit af! Een tuin is ook niet klaar na het ontwerp en de aanleg, een auto ook niet na de productie en de verkoop. Het is voor een gemeenschap niet anders. Als inwoner kan je veel zelf, zeker als je ervaren hebt wat mogelijk is. Voor het slagen ervan is lef, steun en ruimte van gemeenten en professionals nodig. De ruggengraat biedt houvast. De onderstaande zeven fundamentele gangmakers helpen bij het doen.

1. In gesprek gaan: bouwen vanuit kwaliteiten

Iedereen beschikt over ‘kwaliteiten’; gaven, vaardigheden en passies. Gaven die er van nature zijn, vaardigheden die zijn ontwikkeld en verdiept en passies voor dingen waar je wat bij voelt en energie van krijgt. Door met elkaar in gesprek te gaan ontdek je alles wat in een buurt en buurtgemeenschap aan bouwstenen aanwezig is. Dat is alleen zinvol als je er vervolgens ook wat mee doet. Je wilt mensen bij elkaar brengen, bouwen aan relaties en gaan doen. Een beweging op gang brengen. 

Ontmoeting leidt tot enthousiasme, energie en gemeenschapszin. Ontmoeting maakt van alles mogelijk; van het een komt het ander. Ontmoeten is wel een werkwoord. Het is een doe-activiteit. Alleen plekken in een buurt hebben of creëren is niet voldoende om betekenisvolle ontmoetingen tot stand te brengen. Het zijn de mensen die een plek betekenis geven. Ontmoetingen mogelijk maken betekent niet alleen prettige plekken vinden om elkaar te zien en met elkaar in gesprek te raken, maar het moet ook zinvol en vruchtbaar zijn om met elkaar in gesprek te blijven. Een sterke gemeenschap rust op betekenisvolle en duurzame verbindingen. Die vormen het weefsel van de verandering. Sterk weefsel maakt de groep krachtig. Dus zorg voor plekken waar mensen graag samen komen om momenten en verhalen te delen. Zo kunnen verbindingen ontstaan, kan het weefsel groeien en de verandering krachtiger worden. 

Buurtbouwers zijn nodig om sterke gemeenschappen te bouwen. De rode draad van het werk van buurtbouwers is, naast een omgeving creëren voor betekenisvolle ontmoetingen om relaties en vriendschappen te laten ontstaan of te versterken. En daarbij te werken aan collectief zelfbewustzijn en eigenaarschap. De buurtbouwers in De Horsten zijn Aart de Graaf, Rudi Theunissen en Daniël Vossebeld. Bekijk de contactpagina om met hen in contact te komen. Ben jij bewoner en ook een echte buurtbouwer? Meld je dan vooral bij hen!

Laten we het benoemen zoals het is: werken vanuit ABCD is radicaal anders denken. Je zegt namelijk niet alleen dat jullie als bewoners leidend zijn, maar je wilt die ambitie steeds weer verwezenlijken. Dat is een opgave. Want een buurt en een buurtgemeenschap hebben van alles te bieden. Maar er zijn tegenkrachten die, bedoeld of onbedoeld, andere doelen dienen. Bijvoorbeeld woorden gebruiken die bewoners niet versterken, maar claimen en/of beperken. Daar moet je slim mee weten om te gaan. Dat betekent niet dat ze mee mogen denken, dat ze naar een inspraakavond mogen komen, dat professionals, ongevraagd wensen en behoeften komen inventariseren. Het betekent dat bewoners de verandering leiden!

Verhalen zijn het cement en de benen van jouw buurt. Deel en vier de successen van het samen doen! En bouw regelmatig een Pas op de Plaatsgesprek in. Om samen stil te staan bij wat er gebeurd is. Denk na over nog slimmere stappen. En blijf de uitdagingen en mogelijkheden benoemen, verbind de gaven, talenten en passies van buurtbewoners en de fysieke, economische en culturele assets in de buurt aan oplossingen. En ga samen aan de oplossingen werken.

Volg de energie en werk aan verandering! Vertrouw erop dat doen ook zonder plan kan. Van het een komt het ander. Iets doen is de krachtigste brandstof om samen vooruit komen. En bedenk verder dat twee mensen samen al een groep vormen. Door te doen kunnen andere buurtbewoners zich ook verbinden en de kracht van de gemeenschap ervaren en verder versterken. Er zal een omgeving ontstaat waarbinnen de groep aan zelfvertrouwen en -bewustzijn wint en haar eigen gezamenlijke en veranderkracht ontdekt.

In het proces kán een moment komen dat je naar de toekomst wil kijken. Om vanuit het gegroeide zelfbewustzijn en de ervaren collectieve en transformatieve kracht te bedenken hoe het er over een aantal jaren uit zou kunnen zien. Praktisch, maar ook in termen van dromen en verlangens. Naar jullie als bewoners in de gewenste verandering zelf kunnen bewerkstellingen en waar jullie ondersteuning wensen. 

Lees hier over ABCD

ABCD als fundament voor community building

Geen project, geen snelle interventie

Voor duurzame verandering